Ośrodek wsparcia => zakres usług => metody pracy

OŚRODEK WSPARCIA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE - ZADANIA

Metoda Dennisona

Metoda Dennisona, czyli kinezjologia edukacyjna, to nauka o ruchu i możliwościach stymulacji różnych funkcji psychicznych, przy wykorzystaniu naturalnych ruchów całego ciała. Jest ona swoistą gimnastyką mózgu.

Paul Dennison opracował metodę mającą na celu zintegrowanie pracy mózgu, a więc integracji prawej i lewej półkuli mózgowej. Mózg jest narządem symetrycznym, a każda półkula ma inne zadania.

Prawa półkula mózgu jest twórcza, emocjonalna, postrzegająca całość. Nazywana jest również artystyczną. Odpowiada za:

• syntezę (widzi cały obraz); uczucia, doświadczenie; prawdziwe wielowymiarowe uczenie się;
• podobieństwa; wgląd, całościowy ogląd, percepcję przestrzeni, pamięć długotrwałą, obraz, intuicję;
• spontaniczność, rytm, płynność; ukierunkowanie na chwilę obecną; obraz, emocje, znaczenie.

Lewa półkula mózgowa (u osób praworęcznych)i jest logiczna i postrzega poszczególne elementy. Odpowiada za: myśli; analizę (widzi poszczególne części obrazu); przypisywanie faktów, widzenie szczegółów, percepcję czasu, kontrolę nad słowem, porozumiewanie się werbalne, pamięć krótką; analizę liniową, sekwencję (krok po kroku); różnicowanie; liczby; planowanie, organizacje; litery, zdania; syntaktykę (składnia), semantykę.

Dzięki harmonijnej współpracy obu półkul mózgowych zarówno dzieci jak i dorośli z łatwością przyswajają sobie nową wiedzę, umiejętności. Brak równowagi między pracą obu półkul mózgowych zdaniem Dennisona, prowadzi do powstawania różnego rodzaju zakłóceń. Twierdzi on, iż powstałe zaburzenia („blokady”) można zlikwidować właśnie poprzez ruch.

Metoda oparta jest na trzech prostych założeniach:

Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną przez całe życie.

W naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, uniemożliwiają także łagodne przejście przez stresy. Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz do tej pory nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć (te blokady mogą trwać przez całe życie, jeśli nie podejmiemy się zmiany tego stanu rzeczy). Właściwie rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu.

Metodę stosuje się w pracy z:

• dziećmi ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania;
• dziećmi niepełnosprawnymi.

Wykorzystanie Metody M. CH. KNILLÓW – Programu Aktywności Ruchowej w pracy z dzieckiem upośledzonym w stopniu umiarkowanym.

Doznania związane z odczuwaniem dotyku, ruchu, z tzw. bliskimi zmysłami, pojawiają się najczęściej w życiu człowieka, dlatego są mu najlepiej znane, zapewniają skuteczne zaspokajanie potrzeby poczucia bezpieczeństwa. Pozwalają na zdobywanie informacji na temat swojego ciała, wyodrębnianie go z otoczenia, a co za tym idzie ułatwiają rozwój poznawczy.

Do metod opartych głównie o kontakt z ciałem zaliczyć można m.in. metodę opracowaną przez Mariannę i Christophera Knillów obejmującą programy aktywności noszące tytuły: „Świadomość ciała”, „Kontakt i komunikacja”. Są one obecnie realizowane w wielu krajach w tym również w Polsce. Metoda Knillów to próba wykorzystania osiągnięć psychologii rozwojowej do pracy z tymi wszystkimi, którzy niezależnie od wieku i przyczyny zaburzeń nie nawiązują kontaktu z najbliższym otoczeniem. Tkwią w milczącym świecie stereotypów. Są dalecy, ale nadal wrażliwi na nasze komunikaty, podatni na odrzucanie. Bronią swoich granic, ale oczekują pomocy.

Podstawową zaletą opisanej metody jest jej naturalność i prostota. Odwołuje się ona do znanych z dzieciństwa zabaw i form kontaktu z małymi dziećmi. Programom towarzyszy poparta wiedzą i praktyką wiara w to , że każde dziecko, nawet najbardziej pasywne, można zachęcić do przejawiania aktywności i inicjatywy. Programy są wzbogacone specjalnie skomponowaną muzyką, która dodatkowo stymuluje i podwyższa uwagę. Dziecko czuje się zupełnie bezpiecznie i uczy się – rozpoznając dźwięk sygnaturki na początku aktywności, zna go i wie co będzie robić. Na końcu aktywności sygnaturka oznajmia mu, że za podjęty „wysiłek” czeka je nagroda np. w postaci ulubionej zabawy.

Zajęcia te są formą aktywności przy muzyce. Każdemu ćwiczeniu odpowiada inny akompaniament i w ten sposób dziecko uczy się przewidywać co będzie działo się za chwilę, a to właśnie zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa. Ćwiczenia są proste, większość z nich dziecko potrafi wykonać samodzielnie, np. klaskanie, głaskanie brzucha, wymachiwanie rękoma. Trzeba pamiętać, że towarzyszący terapeuta musi być świadomy skutków własnego podejścia do dziecka. Wzrost dziecięcej inicjatywy nie może czynić go zależnym od dorosłego. Terapeuta szanuje intymność dziecka, jego niechęć dotyku, ale czuwa by go wesprzeć w momencie kiedy ono tego chce, bądź potrzebuje.

PROGRAMY KNILLÓW MOGĄ BYĆ STOSOWANE JAKO METODA:

• Przywracająca doznania zmysłowe trenowane w życiu płodowym, służące poznaniu własnego ciała i umożliwiające kontakt z otoczeniem (Olechnowicz 1988),
• Pobudzająca dzieci głębiej upośledzone umysłowo do aktywności i współdziałania,
• Aktywizująca dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
• Diagnostyczna i usprawniająca w terapii dzieci nieharmonijnie rozwijających się, z trudnościami w nauce,
• Porządkująca zachowanie dzieci niedostosowanych społecznie.

METODA WERONIKI SHERBORNE

Metoda Weroniki Sherborne wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi, z tak zwanego "baraszkowania", które pojawia się we wczesnym dzieciństwie u każdego człowieka i niemal w każdej rodzinie. Założenia metody ruchu rozwijającego mówią o posługiwaniu się ruchem, jako narzędziem wspomagania rozwoju dziecka i terapii zaburzeń rozwoju. Celem metody jest doświadczenie ruchu, kontaktu fizycznego i emocjonalnego. Metoda W. Sherborne jest naturalna, prosta, można ją stosować w każdych warunkach. Uczestnikami zajęć prowadzonych metodą ruchu rozwijającego mogą być wszyscy, dorośli, młodzież, dzieci.

Poprzez stosowanie metody Ruchu Rozwijającego wspomagamy emocjonalny rozwój dziecka, rozwijamy świadomość schematu ciała i integrujemy poszczególne jego części, rozwijamy orientację przestrzenną. Wspomagamy także rozwój poczucia bezpieczeństwa, zaufania, pewności siebie, wiary we własne siły i możliwości. Kształtujemy pozytywne relacje z otoczeniem, partnerem w zabawie, bliskimi. Dążymy do rozwoju własnej inwencji, inicjatywy, spontaniczności.

Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:

1. świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,
2. świadomości przestrzeni i działania w niej,
3. dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

Charakterystyczne dla metody W. Sherborne są następujące zasady:

• ćwiczenia muszą być radosną zabawą dla dziecka
• początek zajęć, to ćwiczenia, które dają poczucie bezpieczeństwa i oparcia
• koniec zajęć zawsze ćwiczenia relaksacyjne
• uczenie używania siły i delikatności
• na przemienność ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne
• na przemienność roli dziecka (uległa, dominująca) uczciwość w użyciu siły
• utrzymywanie z dzieckiem kontaktu wzrokowego
• stymulacja aktywności dziecka (większość ćwiczeń na poziomie podłogi)
• stopniowe rozszerzanie kręgów doświadczeń społecznych.

W czasie trwania zajęć osoby prowadzące obowiązuje:

• poczucie humoru
• stosowanie pochwał
• bez oceny i krytyki
• stopniowanie trudności
• bazowanie na mocnych stronach dziecka
• spontaniczność
• zawsze podejmowanie prób nawiązania kontaktu z dzieckiem.

Ruch Rozwijający może pomóc dzieciom w dwóch głównych sferach rozwojowych:

• w rozwoju fizycznym,
• w rozwoju osobowości.

Dzieci mają satysfakcję z własnych, nawet małych dokonań, korzystają z doświadczeń ruchowych, zaczynają się uśmiechać. Widać na ich buziach radość i zadowolenie.

Pedagogika Marii Montessori

Pedagogika Marii Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego; wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność.

Pedagogika Montessori pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, w formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania.

Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku w:

• rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły,
• wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy,
• wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej,
• osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,
• wypracowaniu postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie,
• uniezależnieniu od nagrody,
• formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji,
• szacunku dla pracy innych,
• rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy,
• osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z dziecięcego posłuszeństwa.

Zadania pedagogiki Montessori:

• uczenie przez działanie: dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielami
• samodzielność: dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności.
• koncentracja: dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań.
• lekcje ciszy: dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych.
• porządek: dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w otoczeniu i swoim działaniu.
• społeczne reguły: dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy roczniki) są łączone w grupy, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności. Dzieci uczą się przestrzegać reguł: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj.
• obserwacja: jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem.
• indywidualny tok rozwoju każdego dziecka: dziecko jest serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i indywidualną opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których jest już gotowe.

Ważną częścią Pedagogiki Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montessori. Jego cechy to:

• prostota, precyzja i estetyka wykonania,
• uwzględnienie zasady stopniowania trudności,
• dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka,
• logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych,
• konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę błędów,
• ograniczenie - dany rodzaj występuje tylko raz, w jednym egzemplarzu.

Można go podzielić na pięć kategorii:

1. Materiał do ćwiczeń z praktycznego życia - związany z samoobsługą, troską o środowisko, zwyczajami i normami społecznymi.
2. Materiał sensoryczny - rozwijający poznanie zmysłowe, służy pobudzaniu aktywności umysłowej.
3. Materiały do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy.
4. Materiały artystyczne związane z ekspresją muzyczną, plastyczną i zręcznościową dziecka.
5. Materiały religijne, np. przedstawiające przypowieści biblijne.

Bardzo ważne w metodzie Montessori jest otoczenie, w którym przebywa dziecko. Może ono wspomagać w pełni harmonijny rozwój osobowości dziecka - sprawia, że czuje się ono szczęśliwe i radosne; szybko i chętnie się uczy. Respektuje kolejne fazy zainteresowań, związane z rozwojem dziecka. Wszystkie materiały są uporządkowane tematycznie i łatwo dostępne - umieszczone w zasięgu ręki dziecka. Nauczyciel jest pośrednikiem pomiędzy otoczeniem i dzieckiem, pomaga dziecku samodzielnie odkrywać rzeczywistość.